چرا باید نماز به عربی خوانده شود؟
- پنجشنبه, ۱۷ دی ۱۳۹۴، ۱۰:۴۱ ق.ظ
- ۰ نظر
چرا باید نماز به عربی خوانده شود؟
پاسخ: نماز از عباداتی است که این بخش از احکام دینی در مقایسه با سایر اعمال مثلعقود ، ایقاعات و مجازات ها مصالح آن ها برای بشر مخفی است لذا روح تعبد در عبادات نسبت به سایر اعمال بیشتر است لذا نماز را همانگونه که دستور اقامه‌ی آن را داریم اقامه می کنیم اگر چه اقامه‌ی قنوت نماز به زبان فارسی توسط فقهای متقدم جایز شمرده شده است. خواندن نماز به زبان عربی، یکی از نشانه‌های جهانی بودن دین اسلام است؛ زیرا جمعیتی که در یک صف قرار می‌گیرند و در یک جبهه فعالیت می‌کنند، ناگزیرند، زبان واحدی داشته باشند که به وسیله ی آن تفاهم کنند؛ یعنی علاوه بر زبان مادری و محلّی، یک زبان عمومی و جهانی هم داشته باشند. نماز خواندن به یک زبان، از طرف تمام مسلمانان رمز وحدت و نشانه‌ی یگانگی مسلمانان است و از آن جا که زبان عربی به اعتراف اهل فن، یکی از وسیع‌ترین و جامع‌ترین زبان‌های دنیاست، این حقیقت روشن‌تر می‌شود که تمام فرقه های مسلمانان می‌توانند آن را به عنوان یک زبان بین‌المللی شناخته و از آن به عنوان تفاهم و همبستگی اسلامی استفاده نمایند. علاوه بر این خواندن نماز به یک صورت معین، آن را از دستبرد، تحریف و آمیخته‌شدن به خرافات و مطالب بی‌اساسی که بر اثر مداخله ی افراد غیر متخصص، هنگام ترجمه ی آن به زبان‌های دیگر، رخ می‌دهد، نگاه می‌دارد و به این وسیله روح این عبادت اسلامی محفوظ تر می‌ماند. در نهایت می‌توان گفت مسأله ی توحید و یگانگی در تمام اصول و فروع اسلام، یک زیر بنای اساسی، محسوب می‌گردد و نماز به سوی قبله ی واحد و در اوقات معین و به یک زبان مشخص، نمونه‌ای از این وحدت است.»[1]
در پاسخ به قسمت دوم سوال نیز باید عنوان گردد که سخن از اقامه‌ی نماز است. آن کس که نماز را به ما امر فرمود، خداوند متعال است و آن کس که این امر را به ما ابلاغ نمود حضرت رسول اکرم(صلوات‌الله علیه) است. اگر نماز چارچوبی نداشت، پیامبر (صلوات‌الله علیه) در این امر مردم را ملزم به رعایت چارچوب‌ها با تأسی به سنّت خود نمی‌نمود و می‌فرمود: مردم هر وقت که حوصله کردید و به هر شکلی که دوست دارید و به هر زبانی که راحت ترید، با پروردگار خود راز و نیاز کنید. قرائت نماز و قرآن کریم از کلام وحی است و کلام وحی قابل ترجمه‌ی دقیق یا حتی نزدیک به دقیق به هیچ زبانی نمی‌باشد. قرآن مکررا تصریح نموده است که قرآن را همان گونه که نازل شده تلاوت کنید و در فهم و اجرای اوامر الهی، از سنت رسول پیروی کنید و از خود بدعت نگذارید که اعمال تان باطل می‌شود: «یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ لَا تُبطِلُوا أَعمَالَکمُ»؛[2] «اى کسانى که ایمان آوردهاید، از خدا اطاعت کنید و از پیامبر اطاعت کنید و اعمال خویش را باطل مسازید.» و یا «وَ أَقیمُوا الصَّلاة وَ آتُوا الزَّکاة وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ لَعَلَّکُم تُرحَمُون»؛[3] «و نماز بگزارید و زکات بدهید و از پیامبر اطاعت کنید، باشد که مشمول رحمت شوید». هم چنین تلاوت سوره‌ی حمد (که همان تلاوت قرآن در نماز است) در نماز واجب است. چنان چه فرمود: «لا صَلاة إِلاّ بِفاتِحَهِ الکِتابِ»؛ «نماز جز به فاتحه الکتاب (سوره حمد) صحیح نیست.»[4] دقت شود که منظور از قرائت سوره‌ی حمد، قرائت خود سوره است و نه ترجمه یا تفسیر آن. لذا اگر کسی سوره‌ی حمد را آن چنان که نازل شده در نماز نخواند، اصلاً نماز نخوانده است. از طرفی احکام وضو و ارکان، ترتیب و اذکار نماز، اوامر حق تعالی به پیامبر (صلوات‌الله علیه) در معراج است.»[5] و به همین دلیل فرموده‌اند: «الصَّلاهُ مِعراجُ المُؤمِنِ» «نماز معراج مؤمن است.» یعنی آن راهی که رسول‌اکرم (صلوات‌الله علیه) در معراج طی نمود و آسمان‌های هفت گانه را زیر پا گذاشت و به مقام اوجی رسید که هیچ ملکی را یارای همراهی او نبود، مؤمن باید با نماز خود طی کند. لذا همان رفتارها و گفتارهای رسول اکرم (صلوات‌الله علیه) را باید در این معراج انجام دهد و بگوید. بنابراین نماز را نمی توان به زبان فارسی خواند. هم چنین خالی از لطف نیست که باید گفت خواندن دعا به زبان فارسی یا زبان های دیگر در نمازهای غیر واجب و مستحب به نظر اکثر مراجع تقلید اشکال ندارد ولی احتیاط مستحب آن است که به زبان عربی بخواند مثلا می توانیم قنوت نماز را به فارسی بخوانیم و یا مثلا چیز هایی را که از خدا می خواهیم به فارسی بگوییم.»[6]
در پایان به ذکر خاطره ای از دکتر شریعت رضوی در آشنایی با آیت الله ارباب اشاره می کنیم : « سال 1332 من و عده ای از جوانان پرشور پس از بحث و نظر بسیار قصد خواندن نماز به فارسی را کردیم. همین کار را هم کردیم. کم کم والدین مطلع شدند و به فکر چاره افتادند. والدین پس از تبادل نظر با یک دیگر، تصمیم گرفتند ما را منع کنند اما موثر واقع نشد، به همین خاطر ما را به نزد یکی از روحانیون بردند. او به تندی و عصبانیت با ما سخن گفت وما تندتر شدیم. یکی از پدران ، ما را نزد آیت الله ارباب ، فقیه وارسته و دانشمند مهذب برد. ما 15 نفر بودیم مجذوب چهره‌ی نورانی وخندان او شدیم. ایشان ابتدا دستور پذیرایی دادند و به والدین گفتند: شما که به فارسی نماز نمی خوانید فعلا تشریف ببرید. بعد از رفتن آنها ایشان گفتند: بهتر است یکی یکی خود را معرفی کنید وسطح تحصیل و رشته خود را بگویید. پرسش های علمی در سطح رشته های مان از ما می پرسیدند پاسخش اغلب از سطح توان ما بیرون بود. هر کس از عهده پاسخ بر نمی آمد با اظهار لطف او مواجه می شد . همه خلع سلاح شدیم. گفتند : والدین شما نگران شدند از این‌که به فارسی نماز می خوانید، آنها نمی دانند که من نعوذ بالله کسانی رو می شناسم که اصلا نماز نمی خوانند. شما اهل دین و همت هستید . من هم در جوانی می خواستم مثل شما به فارسی نماز بخوانم ولی مشکلاتی پیش آمد که نتوانستم . اکنون شما به خواسته دوران جوانی من عمل می کنید . در آن زمان مهم ترین مشکل من ترجمه صحیح بود ، حتما شما این مشکل راحل کردید ، آفرین به همت شما . اکنون یکی از شما بگوید ترجمه صحیح « بسم الله الرحمن الرحیم » یعنی چه؟ یکی از ما دستش را بالا برد ، آقا گفتند : بفرمایید بسم الله رو چگونه ترجمه کرده ای؟ او گفت: به نام خداوند بخشنده مهربان. ایشان لبخندی زدند و گفتند : گمان نکنم ترجمه صحیحی باشد. در مورد بسم « به نام » عیبی ندارد اما الله قابل ترجمه نیست ، زیرا الله اسم علم(خاص) خداست و اسم خاص را نمی شود ترجمه کرد . مثلا اگر اسم کسی حسن باشد نمی توان به او گفت : زیبا، ترجمه اسم حسن زیبا است اما اگر به او بگویی آقا زیبا ، خوشش نمی آید . کلمه الله هم اسم خاص است که مسلمانان ، بر ذات خداوند متعال اطلاق می کنند . پس باید کلمه« الله» را به کار برد. خوب « رحمن » را چگونه ترجمه کرده اید؟ رفیق ما گفتند: بخشنده. حضرت ارباب گفتند: « رحمان » یکی از صفات خداست که شمول رحمت و بندگی است واین شمول درکلمه‌ی بخشنده نیست . رحمن یعنی خدایی که در این دنیا هم بر مومن و هم بر کافر رحم می کند و همه را مورد لطف و بخشندگی خود قرار می دهد . ترجمه بخشنده در حد کمال نیست. خوب « رحیم » را چگونه ترجمه کرده اید ؟ رفیق ما گفتند : مهربان . حضرت فرمودند: اگر منظورتان از رحیم من بودم چون نام من رحیم است بدم نمی آمد مهربان باشم ، اما رحیم کلمه ای قرآنی است و باید درست معنا شود . اگر آن را بخشاینده ترجمه کرده بودید راهی به دهی می برد اما رحیم یعنی خدایی که گناهان مومنان را عفو می‌کند. پس آنچه در مورد«بسم الله» آورده اید بد نیست ولی کامل نیست . من در دوران جوانی به این مشکلات برخوردم و از خواندن نماز فارسی منصرف شدم . البته این فقط آیه اول سوره حمد بود، آیات دیگر خیلی پیچیده ترند . من معتقدم اگر شما اصرار دارید که دست از نماز خواندن فارسی بر ندارید ، خواندنش از نخواندن نماز به طور کلی بهتر است . همگی شرمنده و شکست خورده از او عذر خواهی کردیم و به ایشان قول دادیم ضمن خواندن نماز به عربی ، نمازهای قبلی مان را هم به جا آوریم ، ایشان گفتند: من فقط مشکلات این کار را گفتم . بعد از طلب بخشش ، مجلس ما با تعارف میوه و شیرینی ایشان به پایان رسید . در آخر دستش را بوسیدیم و خداحافظی کردیم. ایشان ما را بدرقه کردند و ما هم نمازهای مان را اعاده کردیم .
علیرضا زرقانی