گفتار هشتم : اختلال لجبازی و مقابله با آن
- يكشنبه, ۱۵ شهریور ۱۳۹۴، ۰۹:۴۶ ق.ظ
- ۰ نظر
لجبازی چیست؟
لج بازی حالتی است که فرد یا عمداً خود را به نشنیدن سخنان دیگران می زند و یا این که سعی می کند به خواسته های خود عمل کرده و به تذکرات دیگران بی اعتنایی کند.
این قبیل افراد به هیچ صراطی مستقیم نیستند و سخن کسی را نمی پذیرد چون در جهل مرکب غوطه ورند. معمولا در زندگی موفق نبوده و به هدف و مقصود نمی رسند. دوستان خود را از دست می دهند و دلسوزان و ناصحان و خیر خواهان جامعه هم زغبتی به نصیحت و راهنمایی آنها ندارند؛ زیرا همانگونه که حضرت علی (ع) فرموده است: لجبازی، رای و نظر را تباه می سازد « اللّجاج یفسد الرای»:
اللّجاج بذر الشر[1] ، لجاجت، بذر شرارت است. اللّجاجُ عُنوانُ العَطَب.[2] لجاجت، آغاز زمین خوردن و هلاکت است و اللّجوجُ لارأی لَهُ.[3] رأی آدم لجباز ارزشی ندارد.
و خیرُ الاَخلاقِ اَبهَدُها عَنِ اللجاج.[4] بهترین خلق و خوی آن است که از لجاجت دورتر باشد.
نشانه های لج بازی:
1- فرد لج باز با کوچک ترین مخالفتی با خواسته هایش، بشدت ناراحت می شود و شروع به ناسزاگویی می کند. یعنی تحمل راهنمایی و نصیحت دیگران را ندارد.
2- کودک غالبا با افراد بزرگ تر، جر و بحث می کند و یا به طور مداوم سر به سر بچه های دیگر گذاشته و آنها را عصبانی می کند.
3- فرد لجباز غالبا برای اشتباه خود دیگران را سرزنش می کند یا مقصر می داند ( دلیل تراشی ابزار دفاعی اوست).
4- فرد لج باز کوچک ترین مقررات را زیر پا گذاشته و در مقابل آن بی اعتنایی می کند.
5- شخص لج باز بسیار زود رنج بوده و از اطرافیان توقع بیش از حد دارد. علی رغم این که خود را متعهد به انجام سخن دیگران نمی داند.
6- فرد لج باز بیشتر مواقع تنها بوده و نمی تواند ارتباط اجتماعی مناسبی برقرار کند.
7- فرد لج باز دارای خلقی افسرده و مضطرب بوده و افکاری پریشان دارد.
علت های لجبازی
الف) علل خانوادگی:
1- وجود اختلال لج بازی در افراد خانواده، منجر به یادگیری فرد می شود.
2-خانواده ای که رفتارهای فرزند خود را شدیداً کنترل می کند و معیار هویت افراد را قدرت می داند، کودک به خاطر ایجاد هویت برای خود، لج بازی می نماید، تا بدینوسیله اعلام وجود و قدرت نمایی کند.
3- بعضی از خانواده ها بین فرزندان خود، خواسته یا ناخواسته تبعیض قایل می شوند. البته این مسئله در محیط های کاری و کلاس های آموزشی نیز دیده می شود، در نتیجه افرادی که زمینه مناسب دارند تحت تاثیر رفتار والدین، مدیران و یا معلمان اقدام به لج بازی می کنند.
ب) علل اجتماعی:
برخی مواقع دیده می شود که اجتماع موجب می شود تا فردی دست به لج بازی بزند، مثلا: 1- وجود حاکمان ناشایسته در راس حکومت یک جامعه
2- وجود مدیران ناکارآمد در پست های تصمیم گیری محیط های کاری
3- نامناسبی قوانین وضع شده با ارزش های حاکم بر جامعه و یا اعتقادات مذهبی مردم.
4- ملاحظه بی عدالتی ها در توزیع قدرت، ثروت و...
5- حق کشی ها و تبعیض هایی که در محل آموزش یا کار اعمال می شود.
ج) علل روانی و فردی:
1- بعضی از افراد استعداد ذاتی برای اظهار وجود و قدرت نمایی و جلب توجه از طریق لج بازی دارند.
2- تعارض های حل نشده در دوران مقعدی[5] عامل دیگری است که موجب لجبازی در بزرگسالی می شود.
3- دست یافتن به خواسته ها در هنگام بروز رفتار لج بازانه، علت دیگری است که موجب بروز و تقویت این رفتار می شود.
4- تقویت شدن این رفتار به وسیله تسلیم شدن والدین در مقابل این گونه رفتارها نیز عامل دیگری است که فرزندانی را که احساسات درک نشده و هیجانات فهمیده نشده از سوی والدین به سمت لج بازی سوق دهد.
روش مقابله با لج بازی:
- علت یابی: یکی از اساسی ترین روش ها، تلاش برای یافتن علت لج بازی، تسلیم نشدن در مقابل رفتارهای لج بازانه و دقت در عدم تقویت این قبیل رفتار در وجود کسی است، که گرفتار این اختلال می باشد.
- تقویت رفتار غیر لجبازانه: روش دیگر مقابله، تقویت رفتارهایی است که از کارکنان، شاگردان و یا فرزندان سر می زند و از آنها بوی لج بازی استشمام نمی شود.
- خودداری از بحث کردن: به محض احساس لج بازی با کنار کشیدن، مثلا به بهانه ای به اتاق دیگر رفتن هنگام بحث و یا تغییر دادن موضوع بحث.
- خودداری از چترهای حمایتی: یعنی احتراز از حمایت کودک به وسیله یکی از والدین، هنگامی که با دیگری لج بازی می کند. و یا خودداری از تایید رفتار کارمند و یا شاگردی که به طور غیر منطقی و با قصد به کرسی نشاندن حرف خود با همکارش و یا همکلاسی بحث می کند.
- پرهیز از قضاوت عجولانه: اگر در وجود خود چنین رفتاری را احساس می کنید بهتر است آستانه تحمل خود را نسبت به سخن دیگران افزایش بدید و خود را متعهد کنید که بدون سند و بر اساس شنیده ها و یا پندارهای شخصی خود دربارة موضوعی و یا کسی قضاوت و ارزشیابی نکنید.
- استفاده از تکنیک مذاکره: بعضی از افراد در تصور و ضمیر خود نسبت به عمل و رفتار خویش دلایلی دارند که آنان را وادار به انجام عملی می کند. لذا اگر رفتار کسی عمل لج بازی ملاحظه کردید، بهتر است درباره دلایل و یا مشکلاتش با او صحبت کنید.
- خودداری از امر و نهی و اخطار بیش از حد و تکراری:
بعضی وقت ها« بکن، نکن های مکرر.» موجب ایجاد لج بازی می شود.
- پرهیز از حساسیت افراطی: حساسیت های بدون ذکر دلیل دربارة رفتار، پوشش، نوع آرایش و حتی پذیرش یا عدم پذیرش عقیده ای، باعث می شود تا شخص دست به لج بازی بزند. بنابراین سعی کنید نسبت به موضوع و یا مسئله خیلی متمرکز نشوید و اگر قصد ارشاد و راهنمایی دارید، با فاصله های زمانی آن را انجام دهید.
